Anlamanı yoxlamağın ən sadə üsulları 1. Açıq tipli suallar . Dərs açığı tipli suallardan istifadə prosesində bir-biri ilə söhbət etmək və yazmağa sövq etmək olar. Bu cür suallara uyğun cavabı “bəli” və “xeyr” olan suallardan istifadə etməmək məsləhətdir. məsələ: Düzgün qidalanmaq lazımdırmı? “Bəli” və ya “Xeyr”. Təbii ki, bu tip suallara çox vaxt “bəli” deyə cavab verirlər. Dərsdən sonra onlar mahiyyətcə də çox vaxt etiraf edirlər, çox zaman verilən sualların fərqində olmurlar. Bunun üçün də bu tip suallar elə qurmaq lazımdır ki, ən düşünmək, araşdırmaq, yazmaq, araşdırmanı az 2-3 cümlə ilə ifadə etm ək zərurətini duysunlar.

2. Refleksiya etmək. Dərsin son 5 dəqiqəsi ərzində ondan tələb etmək lazımdır ki, dərs proses nəyi öyrəndiklərini, hansı bacarıq və vərdişlərə yiyələndiklərini barda 3-4 cümlə ilə yazılı şəkildə ifadə etsinlər. Eləcə də bu biliklərdən və həyati bacarıqlardan necə şəkildə istifadə etmək mümkün mülahizələrini irəli sürsünlər.

3 . Viktorinalar. Dərsin sonunda mövzu ilə maraqlı və əyləncəli suallar mahiyyəti viktorina keçirərək anlamanın mümkün etmək olar.

4. Ümumiləşdirmə. Zəhmət olmasa bizimlə əlaqə saxlayın. yekulaşdırmanı keçirsinlər. Bu şifahi, vizual, yaxud da başqa bir yolla həyata keçirilə bilər.

5. Əl siqnalları . Əl siqnalları ilə birlikdə dərs boyunca konini anlamaqdan asılı olaraq. Dərsin bütün şəraitlərdə əlləri bəzi müəllimə anlamaq üçün işarələr edə bilərsiniz. 5 barmaq ən yüksək səviyyədə,1 barmaq daha aşağı hesab olunur. Hindustan al.

6. Cavab kartları . Vaxtdan istifadə və istifadənin hamısının eyni vaxtda qiymətləndirilməsi ücün təcrübə metoddur. Gəlin üz-üzə baxaq ki, sənətlərdən və lövhələrdən istifadə edilir. Bu üsulla müəllimin fərdi öyrənilməsi vaxtından optimal istifadə edə bilməsi mümkündür.

7. Dörd künc . Bu, öyrənmənin səviyyəsini bilən ən maraqlı və ya cinal üsuldur. Bu üsulla dərs 45 dəqiqə daim oturaq vəziyyətdə qalmaqdan xilas olur və müəllimin monitorinqi altinda dərs prosesi boyunca hərəkət etmək şansı qazanır. Sinfin 4 küncü müəllimə işarə edir. 1-ci künc “razıyam”, 2-ci künc “razı deyiləm”, 3-cü künc “qismən razıyam”, 4-cü künc “əmin deyiləm” adlanır. Müəllim hər hansı bir fikir yürüdür və ya irəli sürülmüş mülahizəyə öz münasibətini bildirir. Şagirdlər günahkar tərəflərə doğru hərəkət edir və seçdikləri tərəfə görə müəllimlərin söylədiklərinə münasibət bildirirlər. belə, müəllimin dərkini əyləncəli və maraqlı şəkildə üzə çıxarır.

8. Düşün-cütləş-bölüş. Şagirdlər qoyulmuş problem bir neçə dəqiqə düşündülər. Daha sonra öyrəndiklərini bir öyrəndiklərini öyrənməklə cütlər öz görünüşünü əldən verməmişdən qabaq aralarında davam edirlər.

9. Xorla oxu. Şagirdlər ideyanı və ahəngi məqsəd üçün mətndən bir parça seçirlər. Sonra seçilmiş parçanı müəllimlə birlikdə ucadan oxuyurlar. Bu onlara cəld oxu vərdişlərini aşılamağa, sual və ya mətnlərin oxunuşu start fərqi ayırd etməyə, bəzi frazalları, diaqramları və digər nitq etik tlərini düzgün tələffüz etməyə kömək edir.

10 . Bir suallı viktorina . Müəllim xüsusi bir məqsədlə bir sual tərtib edir. Elə bir sual ki, bir və ya iki dəqiqə ərzində cavablandırmaq mümkün olsun. Şagirdlər sualı cavablandırdıqdan sonra müəllim cəld və asan şəkildə yazılı cavablara baxaraq qiymətləndirmə apara bilər.

11. Sokrat seminarı. Şagirdlər bir- həll, sual qoyulmuş problem və ya seçilmiş mətn suallar verirlər. Bu suallar arasında geniş bir müzakirə yaradır. Müzakirə yeni-yeni suallar doğurur və bu suallar cavabl andırmaq zərurəti yaranır. Bu üsulda sual vermək, müzakirəni mövzuya dogru istiqamətləndirmək, bir-biri ilə əldə etmək və yeni bilikləri aşkarlamaq vərdişləri aşılayırıq.

12. 3-2-1. Uşaqlara dərsin sonunda bir şəkildə 3 əlavə edilmiş suallara cavab verərək öyrəndiklərini öyrənənlər:

1. Dərs öyrəndiklərim haqqında 3 məlumat

2. Mənə maraqlı gələn 2 məlumat

3. Məni maraqlandıran 1 məlumat

13. Çıxış bileti: Dərsin sonunda hərəsi bir vərəq götürür və öyrənilən mövzu haqqında bir cümlə ilə bir fikir yazırlar. Fikirləri oksuyan müəllimlərin mövzunu nə məsələyə qavradığını göstərir.

14. Düşüncələr jurnalı . Şagirdlər üçün bir qeyd dəftəri tuturlar. Dərs qalan, hərəkətlər, onlara nəzarət strategiyalar, təhlükəsizlik tədbirləri, həmçinin qeyd olunur. Hər dərsdən sonra müllim şagirlhərin refleksiya jurnalını oxuyaraq onların müvəffəq ola bildikləri və onların bilikləri və burle Bacarıqla stock e Dir.

15.Qələm +kağız. Şagird öz əldə etmək bilik və bacarıqları qiymətləndirmək üçün hesab +kağız üsuldan istifadə edir. Müəllim qabaqcadan fərqli suallar verir. Şagird öz vərəqini və bir qələm götürüb sualları cavablandırır. Müəllim araşdırmadan sonra şansın fərdi inkişafını izləmək üçün əldə edilir və təlim prosesinin gələcək istiqamətlərini təyin edir. Həm də, həm də müəllim qarşıya qoyulmuş məqsədə hansı problemin çatdığını özü müəyyən edir. Bu formatlaşdırma metodu təşkilati təşkilat və ya nailiyyət üçün seçim etmək vacib deyil.

16. Qəsdən səhv idarə etmə . Müəllim dərsləri mövzunu yanlış bir şəkildə işçilərə təqdim edir. Öz fikir mübadiləsi ilə razılaşdıqlarını araşdırmalar və araşdırmalarla bağlı cavablarını əsaslandırmaqlarını xahiş edir. Məsələ: Mövzu “Qidalanma”. Müəllim sinfə üz tutaraq dərsi belə başlayır: Məncə gündə 3 dəfə qidalanmaq vacibdir. Amma nə yeyəcəyimizin heç bir təhlükəsi yoxdur. Siz necə düşünürsünüz? və s. Fikirlə razılaşmayan düşünmələrini əsaslandırmalı olurlar.

17. Analoji fikirvermə . Dərsin səviyyəsində, əsasən də tədqiqat zamanı müəllimi yönləndirmək üçün bəzi analoji ideyalar verə bilər. Məsələn: “Bitkilər susuz yaşaya bilməz, cünki ---------------- “Şagird bu analoji hesablamaları sistemləşdirə bilər.

18. Yaşıdını məlumatlandırma . Dərində anlamanın səviyyəsini nə ən optimal üsullardan də bu metoddur. Hər bir şagirddən yanındakı yoldaşına dərsdən öyrəndiyi yeni biliyi öyrətmək istə. Bu prosesdə sürətli konsepti düzgün qavrayıbsa, onu yoldaşına öyrətməyi bacaracaq.

19. Edə bildiklərini və bildiklərini ayır. Dərs prosesinin sonundan sonra diaqram qurula, və ya da dərsin konseptini əks etdirən plan qurmaqla dərs boyunca nəyi nəticə ilə və eyni zamanda nəyi düzəldəcək. Bu heç də səsləndiyi qədər asan bir proses deyil. Şagirdlər yaranır, həqiqətən olmur, nəyi bilib, nəyi bilənlərin fərqində belə. Bu strategiya araşdırması tanıma və idarə etmələrini forma şəklində. Müəllim beləliklə onların öz mövqelərinə sahiblərini zəif və güclü tərəflərini saxlayır.

20. Yararlı et. Dərs nəsrində yoxlama test dərsinin gedişini tənzimləmək olar. Bu yoxlama zamanı məlumatların izah edilməməsinin davam etdirilib-dirlməməsi, dayanıb yenidən, da orada 3 dəqiqəlik əlavəata başlamaq kimi bilər.

Qiymətləndirmə dərsinin ən vacib ünsürlərindəndir. Bunu prosesində ən az 3 dəfə cəld və maraqlı şəkildə əldə etmək bacarmaq lazımdır. Müəllim nəsrində yaradıcı olmalıdır. Qiymətləndirmə apararkən bir üsuldan təkrar istifadə edilə bilər. Müxtəlifliyə ehtiyac lazımdır. Qiymətləndirmə üsulları və alətləri şagirlər üçün maraqsız və yorucu olmamalıdır.

200 ildir dünyanı heyran qoyan Finlandiya təhsil sistemi .

200 ildir dəyişməyən Finlandiya təhsil sistemi nailiyyətləri ilə dünyanı heyran qoyur. Deputatlar başlarını sındırıb axır ki, araşdırmalar maliyyə ilə sınağa çəkərək təhsil sistemində “klü islahata” nail oldular. Baxmayaraq ki, Azərbaycanda təhsil sistemini bəyənirlər. Araşdırmalarımızın birində məlum olmuşdu ki, danışdığımız deputatların uşaqları, nəvələri ən pis halda özəl liseylərdə, ən yaxşı halda Av ropada t əhsillər. Əsas ortada başqa bir şey yox idisə uşaq pulunu bərpa etdi, 100 manat təyin etdi, dərs buraxan şəxsə həmin vəsaitdən istifadə etmək lazımdır. Bu, daha ədalətli olardı. Deputatlar fəaliyyətlərə lobbiçilik edirlər, bundan xəbərimiz var. Daha çətindən başlamaq olar. Məsələ, qərarlar səbəbi ilə başımızı Fin təhsilinə yönəltmək üçün sinayırıq? Dünyanın nümunə götürdüyü ən yaxşı sistemdir. Bizdə deyirlər ki, müəllim dərsini keçir. Vacib olan dərs keçmək deyil, əsas öyrətməkdir. Reytinqlərdə Sinqapur, Cənubi Koreya, Yaponiya, Kanada, İsrail, ABŞ, Yeni Zelandiya, Britaniya, İrlandiya, Avstraliyada təhsil səviyyəsinə görə sıralardadır, amma Finlandiya hadisələridir. tə hsil sistemini dedikdə hər kəs donub baxdığı ölkədir.

Fin duşuncəsi: oxumağın yeri məktəbdir.

Burada usaqların məktəbdə dövlətin gənclik və təhsil siyasətinin ugurudur. Fin təhsil sistemində təbiət elmləri, riyaziyyat, humanitar elmlər, incəsənət, idman və praktika da çox vacibdir. Fin uşaqları bağça və ibtidai siniflərdə oyunlar oynayır və zövq zövq öyrənirlər. Müllimlər də, idmanlar da riyaziyyat vəqiq elmlərdə mücərllışları öyrətməyin ən yaxşı yolunun musiqi, dram, ya da oldu gününü a. Elmi və elmi olmayan öyrənmə üsulları arasında qurulan bu tarazlıq məktəbdə xoşbəxt olmasının sehrli formuludur. Testləri idarə etmək üçün çox təhlükəli kəsb olan bəzi meyarlarını qiymətləndirmir. Aşağı məsrəflər, bolluca boş tam zaman, qısa məktəb saatları ilə akademik,

Finlandiyada məcburi məktəbə başlama yaşı 7-dir. Bu, ilk təhsilin ailədən düşüncəsinə. Uşaqlar məktəbə gedişlə piyada, ya da velosiped gedirlər. Fin mədəniyyəti müstəqil yetişməsi vacib sayır. Övladlarını aparıb-gətirən, dərs öyrədən bacarıq anlayışı yoxdur. Bəzən vacib olanda, ya da uzaqdan uzaqdırsa, bunu edirlər. 2013-cü il hesabatı ilə bağlı rəqəm 5,5 milyon olan Finlandiya cinayətinin çox az olduğu, yol qaydalarına hər kəsin əməl etdiyi, avtobusların vaxtında işlədiyi bir ölkədir. Odur ki, hər kəs uşaq məktəbə xidmətsiz qondara bilir. Fininin təhsili üzrə dərslər, 8-ci siniflərə qədər bütün şəxslərə eyni proqram tətbiq olunur, 8-ci sinifdən onların öz ehtiyacları və ehtiyaclarına uyğun dərs proqramları formalaşdırma haqlarına sahibdirlər. müəllimlər də həmçinin. Fin ibtidai sinifdə qiymət verilmir və onlar standartlaşdırılmış bir sınaqdan sonra tabe deyillər. Ölkənin sistemində sınaq stressi yoxdur, vəziyyəti, özəl kurslar, repetitorlar da onun kimi. 16 yaşlarında ölkə səviyyəsində imtahana girirlər. Müəllimlər gün ərzində sinifdə dörd saat dərslər, ancaq bütün eyni səviyyədə bacarıqlıdırlar. Şagirdlərə ev tapşırığı verilmir, finlilərə görə öyrənmənin yeri məktəbdir. Daha kiçik yaş qruplarının təlim-tərbiyəsi ilə bağlı bir çox əyləncəli qısa videomateriallar var. Siniflərdə 15, məktəbdə 20 şagird olur, çox aktiv və yetərincə yaxşı öyrənilən uşaqlar varsa, müəllimə əlavə yardımçılar da qoşulur. Zəif tərəfə dəstək verilir, üçmərhələli “şagird xilasetmə” proqramı tətbiq edilir. Uşaqlar məktəbə keflə gedib-gəlirlər, mızmızlanma yoxdur. Oyun saatı boldur.

Məktəb həm təhsil, həm tərbiyə, həm də yemək verir

Fin məktəblərində idman və musiqiyə böyük yer verilir. Əsas səhifə istifadə olunur. Amma idmanda olmaq üçün komandalar yoxdur. Rəqabət, üstünlük əldə etmək fin dəyişikliyə qarşı çıxmır. Finlandiyada özəl məktəb və təhsilə dair hər şey yenidən qarşılanır. Məktəblər bir-birləri ilə rəqabətdə olmur, təkrar həmrəylik göstərirlər və dəyişdirmələri demək olar eynidir. Finlilərə görə “təhsil hər kəsə görə”. Bərabərlik anlayışına fövqəladə dəyər verilir. Zəka və bacarıqları nə olur-olsun, bütün uşaqlar eyni siniflərdə oxuyurlar. Məktəbdə günorta yeməyini dövlət təmin edir və bunu hər məktəb üçün eyni şəkildə və yüksək keyfiyyətlə təqdim edir. 6-7 yaşlı uşaqlara əlavə xidmət edilir, alınır ki, onlar gün boyu qaçıb-oynayır, enerji xərcləyirlər. Ətraf allergiyası olan uşaqlara, bir nəfər olsa belə, ayrı yemək hazırlanır. Uşaq məktəbdə həm təhsil alır, həm oynayır, həm də qidalanır. Bufetlərdə yalnız su, süd və meyvə satılır. Ölkədə təhsildən əvvəl, insanların təhsil ehtiyaclarının qarşılanmasının əsas şərt olduğu qanunlarla tənzimlənir. Ev alınıb.

Siniflər ev tərzində dekorasiya olunur, “quraraq-yaşayaraq öyrənmə modeli”nə uyğun sahələr mövcuddur. Bu səbəblə fərqli evdən məktəbə gəlincə fərqli bir mühitə düşmüş kimi olmurlar. Eynilə evində olduğu kimi dərsisə kresloda oturaraq, istərsə yerdə çömələrək dinləyir. Dərs vaxtı diqqəti çəkmədən gəzinmək sərbəstdir. Əgər bir sinifdən heç səs çıxmırsa, partalarda oturur və qalxmırlarsa, o müəllim orada sorğuya çəkilir. Çünki Fin təhsilində dərslərə müəllim yoxdur, birlikdə işləmək komanda var. İbtidai sinifdə dərsdən kənar, tənəffüs üçün keçirdikləri zaman 75 dəqiqədir. Amerikada bu 27, Azərbaycanda 45, Azərbaycanda 30-35 dəqiqədir. Finlandiya səyahət də uzundur.

Müəllimlər üçmərhələli testdən keçir, həftədə iki saat savadını artırır

Bütün müəllimlərin ən az magistr var və onlar universitet təkrar yüksək olanlar arasından seçilir. Müəllim cəmiyyətdə ən hörmətli peşələrdən biridir, statusu həkim və vəkillə eynidir. Müəllim olmaq üçün üçmərhələli bir testdən keçilir. Bu yarışlarda, dərs izah etmə kimi vacib bölümlər də var. Finlandiya müəllimləri bacarıqlı-bacarıqsız olaraq mühakimə etməyən bir mentalitetə sahibdir. Çatışmazlıqları olanların yeni təlim-tədris proqramları ilə nəticəni inkişaf etdirməsi təmindir. Müəllimin aşağı performans səbəbiylə işdən atılma qorxusu yoxdur. Həftədə iki saatı ixtisasartırma təlimlərinə qatılmağa ayırırlar. Odur ki, diqqətin problemi varsa, bu, məktəb və müəllimin seçimi. Home ərtib edir. Eynisi məktəbə uyğunlaşa bilməyən, sıxılan, ya da proqram qabaqlayan uşaqlara da tətbiq olunur. Uşaqların ortalama 30% -nə təhsilin ilk doqquz ilində xüsusi proqramlarla dəstək verilir. Müəllimlərin təhsil səviyyəsini, hər cür inkişaf səviyyəsini yüksək səviyyəyə çatdırmaq və tapa bilmələri əsasları səbəbdir. Finlandiya onu nə dünya görən arasında birinci edən uğura necə, hansı səbəbə, soruşulduğunda “müəllimlərimizdir”, deyirlər.

Finlandiyada tutulan büdcənin çox hissəsi təhsil səviyyəsində özünü biruzə verir. Müəllimlər də, rəhbərlər də təxminən eyni maaş alırlar. 30% az pul xərclənir İr. Müəllimin illik maaşının 29 min avro olduğu deyilsə, əlavə artım daha azdır. Müəllim sayı NewYorkdakı qədər, amma Finlandiyada hər müəllimə düşən dəfə sayı NewYorkdakından iki yaxın azdır – NewYorkda 1.1 milyon, Finlandiyada 600 min şagird var.

“Bataqlıqlar ölkəsi”ndən “zanbaqlar ölkəsi”nə.. . Liseylərinin 66%-i təhsillərini universitetlərdə davam etdirirlər və bu, Avropa ilə birlikdə ən yüksək səviyyədədir. Finlandiya ortalama ən yaxşı və ən pis arasında fərqin az oldugu ölkədir. Fən bölümlərini seçənlər əx 16 nəfərlik siniflərdə təlim görürlər və laboratoriyalardan yüksək səviyyədə səviyyllana bilirlər. Finli gənclərin 93%-i lisey edir və bu gostərici ABŞ-a xidmət 17,5% təşkil edir. Şagirdlərin 43%-i peşə liseylərinə gedirlər. Məktəblərdə normal təhsillə bərabər peşə təhsili də verilir. Həri bitirdiyi zaman marağında peşəyə yiyələnmək olar. Amma soruşduğunuzda hər sinifdən 1-2 nəfər mühəndis, ya da həkim olmaq lazımdır, çoxu aşpaz, idarəetmə və ya xidmət sahəsində peşələr seçəcəyiniz. Fin usaqlarının həllinə praktik həll, ya da xüsusi bir güc yoxdur, adi uşaqlardır. Amma sistem kütləsindən almaslar yetişdirilir, hər bir təhlükəi və xüsusi diqqəti vurğulayır, “əsas olanı ortaya qoyur. çıxarmaqdır”lar.

Ölkədə təhsili elm kimi qiymətləndirirlər. 2000-ci ildən bəri PSA testlərində ən uğurlu ölkə Finlandiya olub. Finlilər üçün məsələ nə universitet ödənişi almaq, nə də tam məlumat sahibinə çevrilməkdir, bu barədə iddialı xalq deyil. Əsl məsələ təhsil aldığın, ya da işlədiyinə görə özünü xoşbəxt hiss etməkdir. Beynəlxalq əhəmiyyətli sınaqlarda əldə edilən böyük uğurlar, “Belə bir markanın qurulması” kimi etibarlı bir markanın qurulmasında heç bir yer yoxdur. Finlandiya elastik təhsil sistemi ilə hər il böyük fərqlə geridə qoyaraq bu potensial liderdir. Təhsil sistemi bu qədər güclü ölkə siyasətçilərinin dünyanın siyasi liderliyinə iddiası yoxdur. Onlarda rifahın alətlərinə daxil olurlar, enerji təsir edən siyasi fəaliyyətlərdən uzaq dayanırlar. Bu səbəblə Avropada-yoxsul ayrı-seçkiliyinin ən aşağı, kütləviləşməsinin demək olar ki, kütləvi bir ölkədir. “Bu hər bir ölkədə bir şey təhsil üçündür” demək olar. Finlandiya təhsil sistemi son 200 ildir belə işləyir və dəyişikliyə uğramayıb. Sadəcə ABŞ-la, nüfuzuna görə belə bir şirkət sahibi olan təhsil sektorunda zirvələrdədir. Rus yazıçısı Qriqoriy Petrovun Finlandiya haqqında “Ağ zanbaqlar ölkəsində” kitabı təhsil sisteminin bir ölkəni necə dəyişdirdiyini, iki əsr əvvəl müstəqil olduğunu olduğunu qazanan və hər tərəfi bataqlıq olan ölkənin “xoşbəxtlər ölkəsi”nə çevrildiyinin ən gözəl nümunəsidir. “Açıq dərslərin qurulması, araşdırma və araşdırmalar Qaydalar”

Tədris Mərkəzinin “2” dekabr 2015-ci il tarixli 159504010021840 nömrəli əmrinə 1 saylı Əlavə Açıq dərslərin qurulması, qurulması və qiymətləndilmə əsnasında Qaydalar

1. Ümumi müddəalar

1.1. “Açıq dərslərin qurulması, araşdırma və araşdırmalar Qaydalar”

(bundan sonra - Qaydalar) Azərbaycan Respublikasının “Təhsil haqqında” Qanununa,

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2002-ci il 5 iyun 90 nömrəli tarixi

ilə edilmiş “Azərbaycan Respublikası Vergilər Tədris Mərkəzinin

Əsasnaməsi”nə, Vergilər 24 iyun 2014-cü il tarixli 1417040100758700

nömrəli əmri ilə seçilmiş “Azərbaycan Respublikasının Vergilər üzrə tədrisi

konsultasiyası”na və “Dövlət vergi orqanlarının vəzifəli şəxslərinin peşə hazırlığının təşkili

Qaydaları”na, də başqa normativ-hüquqi aktlara uyğun olaraq hazırlanmışdır.

1.2. Qaydaların əsaslı açıq dərslərin planlaşdırılması, qurulması,

qiymətləndirmə və nəticələrin müzakirə edilməsi prosedurlarını etməkdən

üçün.

1.3. Açıq dərslərin əsas əsasları Tədris idarələrinin təşkili

prosesində müasir təlim metodlarının və alətlərinin tətbiqi ilə bağlı təlimçilərə metodiki

köməkliyin gostərilməsindən, özünü də təlimlər arasında təcrübə mübadiləsinin

işindən.

1.4. Açıq dərslər bilavasitə təlim prosesində təşkil edilir. Zəruri açıq

dərsin dinləyiciləri qismində Tədris Mərkəzinin təlim prosesində iştirak edir

seçilmiş və seçilmiş iştirak etmək olar.

2. Açıq dərsin planlaşdırılması və ona hazırlıq

2.1. Açıq dərslər kafedralarının iş planına və kursların dərs qrafikinə uyğun olaraq

hissəsi.

2.2. Tədris təşkil edən təlim proseslərində iştirak edən hər bir

Təlimçinin ildə bir dəfədən az yüngül dərsi təşkil edilir. Təlimçi açıq dərsin təşkili

üçün müstəqil qaydada olması mümkündür.

2.3. Tədris Mərkəzinin kafedraları hər bir kurs üzrə açıq dərslərin qrafikini

hazırlayır və ümumi qrafikin hazırlanması üçün Mərkəzin Tədris və metodika şöbəsinə

təqdim edir (açıq dərslərin qrafikinin nümunəsi əlavə 1-də gostərilir).

2.4. Tədris və metodika şöbəsi hər bir kurs və ya qısamüddətli təlim ərzində açıqdır

dərslərin ümumi qrafikini hazırlayır.

2.5. Açıq dərsin qrafikində kursun və ya təlimin adı, dərsin mövzusu, təlimçi,

ödəniş yeri, açıq dərsdə iştirak edəcək və əlavələr

vurulur. Açıq dərslərin qrafiki Tədris Mərkəzinin xəbərləri

az və açıq dərsləri əldə təlimlərə açıq dərslərin planlandığı gündən

az 3 gün əvvəl məlumat verilir.

3. Açıq dərsin təşkili

3.1. Təlim dərsini (dərsin bölmə və hissələr üzrə bölgüsü), təlim

materiallarını, mövzuları üzrə biliklərin tədqiqat vasitələrini (testlər, suallar,

praktiki tapşırıqlar və s.) və dərslərdə istifadə olunacaq alətlər haqqında məlumat

dərsdən bir gün əvvəl qiymətləndiricilərə təqdim edir.

3.2. Açıq dərsə keçid üçün auditoriya hazırlanır, qiymətləndiricilər və

əlavələr üçün yer hazırlanır. Bu yerlər elə seçilməlidir ki, dərsin təbii gedişinə

üsul yaratmasın.

3.3. Açıq dərsə dəvət edilmiş hər bir şəxs nəzakəti pedaqoji, dərsin

gediş mane olmamalı, dərsdən əvvəl ondan axırına kimi görünməmiş aparmalı və öz

münasibətini prosesində təlimçiyə bildirməlidir.

4. Açıq dərsin qiymətləndirilməsi

4.1. Açıq dərsin qiymətləndirilməsi təlimçinin auditoriyanı idarə etmək, mövzunun

tədrisində və düzgün qurulması, dərsi planlaşdırmaq, mövzuya

və auditoriyaya uyğun təlim metodlarını yoxlamaq və tətbiq etmək, yoxlamaq də əyani

vasitələrdən istifadə etmək üçün məhdudlaşdırmaq imkan verməlidir.

4.2. Açıq dərslərin qiymətləndiriciləri qismində Mərkəzin müdiri, təhsil işləri üzrə rəis

köməkçi, Tədris və Metodika mütəxəssisləri və baş mütəxəssis, kafedra müdirləri və

güclü təlimçilər iştirak edə bilər. açıq dərsin qiymətləndirilməsi üçün

kənar ekspertlər dəvət oluna bilər.

4.3. Qiymətləndirmə prosesində ən az 3 qiymətləndirməci iştirak.

4.4. Açıq dərsin qiymətləndirilməsi 5 ballıq şkala üzrə imtahan:

5 - çox;

4 – yaxşı;

3 - kafi;

2 - qeyri-kafi.

4.5. Açıq dərslərin qiymətləndirilməsi mühazirə və ya praktiki məşğələlər üzrə

seçilmiş meyarlara görə məhkəmə. Mühazirənin qiymətləndirilməsi meyarları

əlavə 2-də, məşğələ dərsinin qiymətləndirilməsi meyarları əlavə 3-də əlavə olunub.

4.6. Açıq dərsin hər bir meyar üzrə orta qiymətcilərin həmin meyar

üzrə hesablanmış balların cəminin onların sayına bölünməsi ilə hesablanır.

4.7. Açıq dərsin yekun qiyməti hər bir meyar üzrə orta qiymətlərin toplanması

təyin edilir və skala üzrə təyin edilir:

4.8. Qiymətləndirmələr araşdırmanı dərslərin təşkilatçısı gün aparır və Tədris

Mərkəzinin araşdırmasına və təlimçiyə təqdim edirlər.

5. Qiymətləndirmənin nəticələrindən istifadə

5.1. Tədris Mərkəzinin araşdırma kafedrasının idarəsinin idarəsi ilə

qiymətləndirmənin nəticələrini müzakirə edir və edilmiş nöqsanların aradan qaldırılması

təlim üçün təlimçiyə dəstək verir.

5.2. Təlimçi açıq dərsdə qeyd edilən nöqsan və çatışmazlıqların aradan qaldırılması

üçün səy göstərməlidir.

6. Ümumi müddəalar

6.1. Təlimçi verilən qiymətlərlə razılaşmağa təkrar açıq dərs təyin olunur və

4. Tədris Mərkəzinin özündən olan başqa idarəli yeni hesablar

həmin dərsin qiymətləndirilməsini aparır.

6.2. Açıq dərslərdə yüksək səviyyəli təlimçilərin həvəsləndirilməsi üçün

əsas kimi qəbul oluna bilər.

Orfoepiya və orfoqrafiya lüğəti.

AZƏRBAYCAN DİLİNİN ORFOEPİYA LUĞƏT İvə ƏSAS PRİNSİPLƏRİ.

Müasir ədəbi tələffüzümüzün əsaslarını Azərbaycan ziyalılarının danışığı təşkil edir. Bu ziyalılar müxtəlif rayonlardan olmalarına baxmayaraq, yazılı dilin təsiri altında ümumiləşmiş ədəbi dildə danışırlar. Ədəbi tələffüz həmin ziyalıların danışığından qidalanaraq öz qaydalarını süzgəcdən keçir. Müasir dilimizin orfoqrafiyası danışıq dili qurulduğundan bir sıra orfoqrafiya qaydaları eynilə orfoepiya üçün istifadə edilə bilər. Müasir dilimizin orfoepiyası ilə orfoepiyası arasında ümumi və ayrılan təhlükələr vardır. Fərqlənən çəhətlər orfoepiyanın xüsusiyyətləri ilə bağlıdır.

Bu xüsusiyyətlər, köməkliklər olaraq, problemdən:

1. Ədəbi tələffüzün əsas prinsipi tələffüzdə ağırlıq törədən, qobud səslənən, dilin ahənkini pozan qüvvələrdən. qaçmaq, əlavə, sür ətlə tələffüz etmək və zərif, incə, gözəl səs saxlamaqdan saxlamaqdan olmalıdır. Orfoqrafiyada morfoloji prinsipin tələbi üzrə felin zamanda və arzu formaları köhnə iki variantlı şəkillərlə (-sa, -sə, -a, -ə) verilirsə; məs.: alsa idi, gəlsə idi, ala idi, gələcək idi, orfoepiyada –say 2 , -ay 2 - ilə ifadə olunur, alsaydım, alaydım

2. Və ya ümumxalq danışıq xüsusiyyətləri daşıyan foyelərə yer verilir, dar diat xüsusiyyətləri yaradılır.

Məlum olduğu kimi orfoqrafiya morfoloji prinsipdən çıxış kimi assimilyasiya hadisəsi yol verilir, azaldır, bunun qarşısını almaq və ya assimilyasiyadan geniş surətdə istifadə edilir. Lakin elə assimilyasiya tipləri var ki, onlar dar dialekt xüsusiyyətlərinə malikdir. Təbii ki, assimilyasiyanın bu tipləri orfoepiyaya daxil ola bilməz. Məsələn, - bitən xalq n səsi ilə sözlərdən sonra ümum danışıq xüsusiyyətləri və ədəbi tələffüz daxil ol ur (qalanlar, od unnar və s.) ; lakin şəkilçi m səsindən sonra bu yaxınlarda , məs .

3. Orfoepiyada saitlərin uzun və qısa tələffüzü xüsusi təhlükəyə ehtiyac var.

4. Şəkilçilərin tələffüzündə də ahəng qanunu əsasən gözlənir; lakin orfoepiyanın prinsipləri ilə şəkilçilərin tələffüzündə ahəng qanunundan kənara çıxma halları yaradır.

5. Assimilyasiya və səs düşümü hadisəsi şifahi dilin xüsusiyyətləri ilə bağlı olduğu üçün bunlar orfoepiyada daha geniş yer tutur.

SAİTLƏRİN TƏLƏFFÜZÜ

A səsi arxada, geniş və dodaqlanmayan vəziyyətdə tələffüz olunur. Bu səsə sözün əvvəlində, ortasında və axırında təsirli olur; məs.: alma, ata, bağlar, alacağ və s.

Bəzi insanlar və fars mənşəli sözlərdə a səsi uzun tələffüz olunur; məs.: ma:ş, sa:t, da:va, Sa:bir, a:li, şa:gird. a:şiq, a:ram, a:hu və s.

y səsi ondan əvvəl gələn geniş (açıq) saiti dar (qapalı) saitə çevirir; buna görə də şəkillərdə y səsindən əvvəl gələn geniş a səsi y səsinin təsiri altında dar ı səsinə keçir; məs.: aniya, almıyacağ, başdıyar, bağlıyır, danlıyır və s.

Saitlə bitib, digəri olaraq saitlə başlanan iki sözün birləşməsindən əmələ gəlmiş mürəkkəb sözlərdə iki geniş saitin yanaşı tələffüzü qeyri -mü mkün olur və həmin şəxslərə müraciətdə birinci söz öz vurğusunu itirdiyi üçün onun son səsi (a saiti) tələffüz edilir ; məs.: Ağəli, Baləli, xaloğlu və s.

Sözün axırıncı y səsindən sonra gələn a səsi ismin yönlük halında iki y səsinin arasında darlaşır və tələffüz edilir; məs.: qayya (qayya).

Tələffüzdə orada, burada yer zərflərində r səsindən sonra gələn bir səsi deyilmir; məs.: orda, burda.

Ə səsi ön sırada, keniş və dodaqlanmayan vəziyyətdə tələffüz olunur. Ə səs tələffüzdə sözün əvvəlində, ortasında və axırında rast gəlmək mümkündür; məs.: əl, nənə, dərələr, dədəmə, kəlmə və s.

Bəzi insanlar və fars mənşəli sözlərdə ə səsi uzun tələffüz edilir; məs .: tə:lim, tə:yin, tə:ziq,. tə:rif, bə:zi, mə:lum. Şəkilçilərdə y səsindən əvvəl gələn geniş ə səsi y səsinin təsiri altında dar i səsinə keçir; məs.: dəv i yə, kəlm i yəcəy, işd i yir, dinl i yir və s.

Saitlə bitən və saitlə başlanan sözlər birləşməsindən əmələ gəlməmiş mürəkkəb sözlərdə iki geniş saitin yanında tələffüzü qeyri -m ; məs.: Mirzağa, Mirzəli və s.

E səsi ön sırada, dar və dodaqlanmayan vəziyyətdə tələffüz olunur. Bu səs tələffüzdə də ancaq sözün birinci hecasında özünü gostərir; məs.: yeişy, sel, demə, eşit və s.

Ə səsi ilə bitən və e səsi ilə başlanan sözlər bitişik tələffüz tez ə səsi deyilmir və e səsi uzun tələffüz olunur; məs.: nə:dim (nə edim).

Qey d. Bəzən ikinci sözün əvvəlində y səsi deyildiyindən e səsi adi şəkildə tələffüz edilir; məs.: neyliyim (nə eləyim).

Ərəb və fars sözlərdə e səsi mən uzun tələffüz edilir; məs.: e:tibar, e.tiraz, e:lan, e:tina və s.

Mən səsi arxada, dar və dodaqlanmayan vəziyyətdə tələffüz olunur. Bu səsə tələffüzdə ancaq sözün ortasında və axırında təsirli olur; məs: qırmızı, qış, sarı və s.

Vurğunun son hecaya düşməsi sözün birinci hecasında ı səsi qısa tələffüz olunur; məs.: qıfıl, qızdırma, tısbağa və s.

Bəzi sözlərə saitlə başlayan şəkilçilər qoşulduqda si tələffüz edilmir; məs.: ağız-ağza, ağzı, ağzım, alın-alnı, alnın və s.

Sözün axırında y səsindən sonra gələn ı səsi ismin yönlük halında iki y səsinin arasında darlaşır və çox zəif tələffüz edilir; məs.: ayıya-ayıya, dayıya- dayıya və s.

Saitlə bitən və saitlə başlanan sözlərdən əmələ gəlib mürəkkəb sözlərdə birinci sözsunu itirdiyi üçün onun axırında olan ı səsi qısa t ələffüz edilir; məs.: dayıoğlu, bacıoğlu və s.

İ səsiön sırada dar və dodaqlanmayan vəziyyətdə tələffüz olunur. İ səs tələffüzdə sözün əvvəlində, ortasında və axırında rast gəlmək mümkündür; məs.: iş, diş, tik, iri, iti və s.

Sözün birinci vurğusuz hecasında i səsi qısa tələffüz olunur; məs.: k i çiy, k i şi, d i şdəmə, p i ti, p i şıy və s.

Bəzi mənşəli sözlərdə i uzun tələffüz olunur; məs.: vəsi:qə, ni:zə, vi:ran, Vəsi:lə, Mədi:nə və s.

Bəzi sözlərə saitlə başlanan şəxslər qoşulduqda vurğulanan şəkillərdən istifadə edilən səsi sözügedən şəkillər axırıncı tələffüz edilmir; məs.: şəkil-şəklə,; sinif-sinfin, sinfə, sinfimiz, Misir-Misrə və s.

O səsi arxada, geniş və dodaqlanan vəziyyətdə tələffüz olunur. Bu səsə, bir neçə sözlə istifadə etmək, sözün birinci hecasında təsirli olur; məs.: boyun, boğça, dodaq, toyuq, pozmaq və s.

Ö səsi ön sırada, geniş və dodaqlanan vəziyyətdə tələffüz olunur. Bu səsə də bir neçə sözlə, ancaq birinci hecasında təsirli olur; məs.: öz, döşəy, sökməy, doyməy və s.

U səsi arxada, dar və dodaqlanan vəziyyətdə tələffüz olunur.

U səsinə sözün əvvəlində, ortasında və axırında təsirli olur; məs.: uzun, uduş, quru, quzu və s.

Bəzi mənşəli sözlərdə söz ortasında u səsi uzun tələffüz olunur; məs.: xüsu:si, Fuzu:li, tu:fan və s.

Sözün vurğusuz birinci hecasında u səsi qısa tələffüz olunur; məs.: bulaq, bucaq, budağ, buzov və s.

Bəzi sonor səslərlə bitən ikihecalı sözlərə saitlə başlanan şəkillər qoşulduqda axırıncı hecasına u səsi vurğunun şəkilçi üzərin ə hərəkəti düzəldilməsi tələffüz edilmir; məs.: burun-burnu, oğul-oğlu, oğlum və s.

Ü səsi ön sırada, dar və dodaqlanan vəziyyətdə tələffüz olunur. Bu səsə sözün əvvəlində, ortasında və axırında rast gəlmək mümkündür; məs.: üzüm, ütü, üzüy, üzməy və s. Sözün vurğusuz birinci hecasında ü səsi qısa tələffüz olunur; məs.: tüfəng, quzey, düşmən, bütün, bürün, düyün, tüstü və s.

Sonorlarla bitən bəzi sözlər saitlə qoşulduqda vurğunun şəkilləri başlanan axırıncı heykəli ndakı səsi deyilmir; məs .

SAMİTLƏRİN TƏLƏFFÜZÜ

H səsi boğazda sürtünən və kar vəziyyətdə tələffüz olunur. Bu səsə daha çox alınma sezlərdə, sözün əvvəlində, ortasında və axırında təsirli olur; şah , gah və s.

Q səsi dil arxasında, partlayan və cingnltili vəziyyətdə tələffüz olunur. Bu səsə sözün əvvəlində və ortasında rast gəlmək olar; məs.: qazan, qarğa, qar, qoz, qərar, qayda, qanun, ucqar, əsas, nizam, intiqam, diqqət, toqqa, saqqal, doqquz, saqqız və s.

Söz ortasında işlənən qoşa q samit birinci bir qədər kar tələffüz olunur; məs.: baqqal, nəqqa və s.

Sonundakı q samiti x çalarlığında tələffüz edilən sözlərə samitlə başlanan şəkilçi bitişdirildikdə və ya söz qoşulduqda q səsi yenə x çalarlı ğında tələffüz olunur. belə sözlərə saitlə başlanan şəkilçi bitişdirilir və ya söz qoşulduqda q tələffüz olunur; Məsələn papaq - papax - papaxçı. papaxsatan, papax - papağın dərisi, papağ aldım və s.

Q samiti məqam və şəraitdə adi halda, məxrəcinə lazım, aydın tələffüz edilir:

a) Söz basInda:

1. Saitdən əvvəl: qal, qazan, qeyd, qeyrət, qəlb, qəşəng, qiyam, qiymət, qırmızı, qol, qonaq, qönçə, quş, qucaq, qütb, qüvvəvəs .

2. Samitdən əvvəl: qram, qrip, qrup, qvardiya və s.

3. Saitlər arasında: xaqan, laqeyd, əlaqə, naqis, vaqon, hüquq, həqiqət, füqəra, intiqam,

4. Saitlə cingiltili samit arasında: İqlim, miqdar, enerji, təqdim, əqrəb, əqrəba və.

5. Cingiltili sonor samitlə sait arasında: manqal, tonqal, ilqar, yonqar, inqilab, manqa,

6. Kar samitlə sait arasında: çaşqın, sısqa, asqırmaq, hıçqırmaq, aşqar, dəhqan, nəzarət,.

7. Qoşa q-dən ikincisi: hoqqa, toqqa, saqqal, baqqal və s.

8. Söz ortasında kar samitdən rəqs əvvəl yanında gələrsə: nöqtə, nəqş, iqtibas, iqtisad, nöqsan,, iqtidar, məqsəd və s.

9. Söz ortasında qoşa q- dan birincisi: toqqa, çaqqal, baqqal və s.

10. Təkhəcalı sözlərin sonunda: irq, şərq, fərq, zövq, şövq, məşq, fövq, dinq, danq və.

11.xoxh ecalı alınma sözlərin sonunda: məntiq, ittifaq, natiq, aşıq, şəfəq, məxluq, tədqiq,

haqqında, filoloq və s.

Valideynlər bu sözləri övladlarına olmalıdır.

1. "Sənə inanıram" Bir qadının başına gələn hadisə bu mövzu üçün çox gözəl nümunədir. Bir gün qadın 3 yaşlı balaca oğlunu qucağına alıb deyir: "Mən sənə inanıram". kompüter, bir sözmeranq kimi onun özü bu qayıdır.

Bir gün o, nə qədər axtarsa da mənzilin açarlarını tapa bilmir. Bundan təngə gələn qadın yorğun halda divana əyləşir ki, eh, nə edim, tapılmır, tapılmasın. Qəfil o, hiss edir ki, kimsə ayaqlarını dartışdırır: “Ana can, sən açarları tapacaqsan. Mən sənə inanıram!”

Bu soz sanki anaya yeni ruh verir və ayağa qalxan kimi komodun qapısını qaldırır - Evrika! Açarlar tapıldı.

Əlbəttə, “Sənə inanıram!” kəlməsi insan daxili motivasiyasının yüksəldilməsi mühüm rola malik çox sehirli sözdür.

2. “Heç vaxt təslim olma!” Bu məlumatdan istifadə edə bilərsiniz. Amma bu fraza ədalı tonda, həm də arxada nələrin dayandığını izah edə bilər. Bu zaman vəziyyətdən çıxış yolu axtarmağa öz övladını sövq edəcək.

Misal üçün, 3 yaşlı oğlu ilə oyun-tapmaca baş sındıran an nümunə çəkək. Onlar bir yerdə pazlları yığarkən balaca səylə bir pazlı şəkilə uyğun olmayan yerləşdirmə və bunu təkrar edir: “Heç vaxt təslim olma! Heç vaxt təslim olma!”

Ana ona düzəliş verir: “Sən təslim olmamalısan, amma ola bilər ki, indi sən nəyisə düşgün eləmirsən. Belə olan halda sən dayanmağı bacarmalısan və yeni yol axtarmalısan, strategiya hazırlamalısan." . " sizin övladlarınız "Səhv etmək - bu, normal haldır, olmaq - bu, normal haldır və mübarizə - bu da normal haldır" kimi mühitdə böyüdünlər . 5. “Məğlubiyyət - bu, seçim deyil " Onlara başa salın ki, özlərinə çatmaq üçün təcrübəni dərs kimi qəbul etmək, həm də bu inkişafda "dərsli k" üçün yeni imkanlar ə yeni yollar görməyi baxarmalıdırlar 7. “ Sən nəzarətdəsən . Öz uşaqlığınızın qayğısına qalmaq, sevgi və qayğı ilə maraqlandığınız çağları atIrlayIn . sakitlik, istilik, harmoniya Təbii ki, uşaq üçün sevgi və qayğı ilə bağlı özünü idarəetmədə hiss etmək çox lazımdır. köməyi ilə kömək edir, ona güclü və rd olmasına kömək edir.

Hər axşam öz balaca dəyərli varlığınızı yatmağa yola salanda bu sözləri təkrarlamağı unutmayın: “Sən etibardasan. Sən sevgi və qayğı ilə olunmusan”. Bu cümləni birlikdə, sevgi ilə deyin. Qoyun o yadda saxlasın ki, böyük böyüyəndə belə o, bu hisslərdən əlavə olmayacaq. Bu sözləri ona tərzdə çatdırın ki, elə həyatlarının ən ağır anında - stressli, çətin vəziyyətdə belə bu sözlər onların yadına düşüşü n.

Birinci sinif şagirdlərinin məktəbə uyğunlaşma proqramı

Məktəbdə birinci il təhsil uşaqda çox çətin dönüş dövrüdür. Onun ictimai münasibətlər sistemində yeri, bütün həyat tərzi dəyişir, psixoemosional yükü artır. Qayğısız oyunların yerini gündəlik dərs məşğələləri əvəz edir. Onlar uşaqdan ehtiyatsız, aktiv qayğı, dərslərdə və hərəkətsiz vəziyyətdə düzgün iş pozalarını almaqda konsentrasiya tələb olunur. Məlumdur ki, 5-6 yaşlı uşaq üçün bu statistik yük çox çətindir. Ev olmazdan əvvəl olan aktiv hərəkətinin iki dəfə azalmasına səbəb olur. əsas səhifə saxlayin. Təcrübə göstərir ki, bütün uşaqlar buna hazır deyillər. Tam qərarlı intellektual səviyyəyə malik olan birincilər də məktəbə çatmaq üçün yükünü daşımaqda çəkirlər. 5-6 yes ək, məktəbi qəbul etmək çətin olur. Eyni zamanda birinci sinifdə uşaq məktəbə və təlimə münasibətin qurulması qurulur. Uşaqların həyatlarının bu problemlərinin uğurla başa vurması üçün dərslərin ilinin əvvəlində yaranan psixi və fizioloji vziyyətlərinin xüsusiyyətləri öyrənməsi və enerji alması vacibdir. Daha çox oxu Onlara eyni pozada oturmaq, diqqəti yayındırmadan müəllimin araşdırmasını izləmək, hər bir hərəkət etmək deyil, onlardan tələb olunanı etmək, öz fikir və emosiyalarını dilə gə tirməmək çətin olur. Bundan əlavə, uşaqlar böyüklər və yaşları ilə yeni davranış qaydalarını mənimsəmirlər. Buna görə də məktəbə uyğunlaşmaq, yeni şərtlərə uyğunlaşmaq, yeni tələblərə uyğunlaşmaq üçün vaxt lazımdır.

Tədris ilinin əvvəlində ilk 2-3 ay ən çətin dövr hesab olunur . İlk müəllimin ?qeyri-müəyyən tələbləri, təhsilin uşaq xüsusiyyətləri və xəbərləri, kollektivdə, davranış normaları və dəyərlər haqqında t əsəvvürlər olmadığı üçün emosional discomfortluluq yaşayır. Bu cür vaxta qədər uzun müddət psixoloji stresslik məktəb dezadaptasiyasına çıxarır: uşaq intizamsızlıq, diqqətsizlik, məsumətsizlik edir, təlimdən geri qalır, tez yorulur və məktəbə getmək istəmir.

Bəzi birincilər çox səs-küylü olur, dərslərdə diqqəti yayınır, şıltaqlıq edir, bəziləri utancaq olur, görünməz olur çalışır, onlara müraciət etdikdə qulaq asmır, kiçik uğursuzluqlar, iradlar zamanı ağlayırlar. Uşaqlarda yuxu, iştaha pozğunluq yarana bilir, hərarət qalxır, xroniki inkişaf yaranır, oyunlara, oyuncaqlara maraq yaranır.

Tədri ilinin başlamasından asılı olaraq, adaptasiya prosesi hər bir halda gedir. Məsələ burasındadır ki, müəllimin və uşaq bu prosesə nə qədər vaxt gedəcək və proses nədən effektiv olacaq? Təcrübə göstərir ki, sinfin yarısının uyğunlaşdırılması I rüb ərzində gedir, başqa yarısına daha çox vaxt sərf olunur. Bir şeylər uşaq psixoloji xüsusiyyətlərindən, məktəbəqədər hazırlıq səviyyəsindən, həmçinin sağlamlıq vəziyyətindən və fizioloji inki şafından əldə etmək. Məktəbə adaptasiya- çoxplanlı prosesdir. Onu idarə edənlərə (müəllimlərə və tələblərə, sinif yoldaşlarına) fiziologiya və onların sosial-psixoloji adaptasiyasıdır.

Fizioloji uyğunlaşma

Yeni şəraitə və tələblərə vərdiş etmək üçün uşaq: hansı problemi həll etmək lazımdır?

1) Təhsilin ilk 2-3-cü həftəsi “fizioloji tufan” adlanır. Bu yardım istifadə olunan bütün yeni təsirlərə cavab verir, yəni uşaqlardan istifadə edilən vasitələrdən istifadəsinə verilir. Bu bir faktdır ki, birincilərin bir çoxu sentyabrda xəstələnirlər.

2) Adaptasiyanın yeni hissəsi – dayanıqsız uyğunlaşmadır. Uşağın yeni şəraitə uyğun optimal reaksiyalara yaxın variantlar tapır.

3) Dayanıqlı uyğunlaşma. Orqanizm yüklənmələrə daha az gərginliklə reaksiya verir.

Müəllim və idarənin çoxu birincilərin fizioloji adaptasiyasının çətinliyini qiymətləndirməyə meyillidirlər. Buna baxmayaraq, görünüşünə görə, gözəl uşaqlar I rübün sonuna qədər arıqlayır, çoxlarında arterial təzyiqin aşağı düşməsi (yorğunluq) əlaməti hesab olunur), onlara əlavə olaraq yorğunluq əlamətinin böyük artımı qeyd edilir. Təəccüblü deyil ki, birincilərin çoxu I rübdə baş ağrısından, yorğunluq və bəzi naxoşluqlardan şikayətlənirlər. Vərdişin mənşəyinin və materialının gərginliyinin təzahür məktəblərində şıltaqlıqları, özünüidarəetmə bacarıqlarının aş ağı. düşməsi ilə nəticələnə bilər.

Sosial-psixoloji adaptasiya

Uşağın məktəbə nə vaxt getdiyindən asılı olaraq, o, inkişaf xüsusi əlamətini – 7 yaş sürətli sürətli yaxından keçir. Dünənə qədər artım sayılan sosial statusu dəyişir, yeni sosial rol “şagird” rolu meydana çıxır. Bunu sosial “mən”in payı hesab etmək olar. Xarici pozisiyanın dəyişikliyi birincililərdə şəxsiyyətin özünüdərkinə, dəyərinin dəyişdirilməsinə səbəb olur. Əvvəllər mühüm olanlar ikinci dəfə keçir, təhsilə münasibət daha çox dəyərli olur.

6-7 yaşında emosional sferasında ciddi dəyişikliklər baş verir. Əsas səhifə mançılıq duyur, lakin bu onların şəxsiyyətlərinin formalaşdırılmasına bütünlükdə köklü təsirlər göstərir. 6-7 yaşda uşaqlıqda intellektual inkişaf, onun inkişafında ümumi inkişaf, onunla birlikdə inkişaf və təhlükələr. buna görə, uğursuzluq zənci (təhsildə, ehtiyatda) davamlı natamamlıq kompleksinin formalaşdırılmasına çıxara bilər. Bu da öz növbəsində 6-7 yaşlı yaşlı özünüqiymətləndirməsinə, iddianın inkişafında neqativ təsir göstərir.

etibarlı avranışlarını qiymətləndirməli; uğursuzluqlardan danışarkən bütün bunların olduğunu qeyd etməli; Korpələr üçün uşaq aktivliyini gücləndirmək lazımdır.

1. “Şagirdin daxili sistemi” formatlaşdırılması

2.İxtiyariliyin zəifləməsi

3.Uşaqda təlim motivasiyasının az inkişafı

4.Məktəb proqramlarının yeni qaydalarına tabe olmaq

5.Müəllimlərləəlaqə

6.Təlim tapşırıqlarını qəbul etmək

8.Özünə münasibət

9.Valideynlər tərəfindən tələblərin həyata keçirilməsi

10.Fizioloji inkişaf və sağlamlıq vəziyyəti

11.Somatik güclü zəif uşaqlar

12.Diqqət əskikliyi sindromu olan uşaqlar (hiperaktivlik)

13.Solaxaylıq

14.Emosional-iradi sferasında pozulma olan uşaqlar

Birinci sinif şagirdlərinin məktəbə uyğunlaşdırılmasına necə kömək etməli?

Əgər siz uşaqlarda məktəbə və təlim prosesinə həlli münasibətləri forma uyğun, uyğunlaşdırma rejimində onların istifadəsi üçün vəzifəli övsiyələri əldə etmək olar. Bu üsullar asan olmayan həyat dövrünü müalicə etmək mümkündür.

birinci sinifin yaddaşı

Ailədəəmin-amanlıq atmosferi yaradın, uşağı sevin.
Yüksək səviyyəli uşaq formasıdır.
Uşağın məktəbdə günün necə keçdiyi ilə maraqlanın.
Uşağı sakit və yumşaq şəkildə oyadın ki, qoy onun günü Sizin təbəssümünüzlə başlasın.
Yadda məlumat ki, vaxtı doğru tənzimləmək Sizin öhdəliyinizdir. Bunun üçün uşağı tələsdirmək lazım deyil.
Məktəbdə belə uşaq qidalanması üçün yaxşı şərait olsa, onun səhər yeməyini təmin edin.
Uşaqla vaxt keçirin.
Uşağın xarakter və temperamentini əldə etmək ona ayrı yanaşın.
Uşaqda nəyin daha yaxşı, daha sürətli alındığı, harada köməyə ehtiyacı olduğuna diqqət edin.
Uşaqla heç vaxt keçməyin motivli sözlərlə vidalaşmayın (sağollaşmayın). “Bax ha aşağı qiymət alma”, “Dərsdə oynama, fikrin müəllimdə olsun” və s. kimi cümlələr qurmayın. Ən yaxşısı, ona uğurlu gün arzulayın və bir neçə xoş söz deməkdə xəsislik olmaz.
Uşağı “Bu gün neçə qiymət almısan?” sualı ilə qarşılamayın. Ona istirahət və rahatlama üçün vaxt verin.
Övladınızın sizinlə nəyi paylaşmaq istədiyinizi görürsünüzsə, ona qarşı diqqətli olun və onu dinləyin. Yox, əgər hər gün müzakirə etmək istəmirsə, lazım deyil.
Dərs qurtaran kimi onu masa arxasına keçib ev tapşırıqlarını həll etmək lazımdır, ona gücü toplamaq üçün vaxt verin.
Çalışmaları yazan zaman azlar verin ki, uşaq bir dincəlsin.
Pedaqoji inkişaf yarandıqda onsuz, təmizlənməyin. Zəruri müəllim və ya psixoloqla məsləhətləşin.
Günü daxil deyil başa vurun. Sabahkı testlər, yoxlamalar və başqa yoxlamalar xatırlatmayın.
Uşağın dərs hazırladığı otağın düzgün işıqlandırılmasını təmin edin.
Dərsləri ona məqsədəuyğun müstəqillik verin.
Yalnız çat dərslərində, müxtəlif sferalarda qazanması üçün həvəsləndirici, hədəflərə çatmaq üçün stimullaşdırın.
Gün rejimini onunla birlikdə, onun arzu və istəklərini əldə etmək üçün əlavə edin.
Uşağın qida rasionuna və yuxu rejiminə (ən az 8-9 saat yatmalı) nəzarət edin.
Kömpüter arxasında oyun oynamalarını, televiziya verilişlərinə baxmalarını məhdudlaşdırın (40-45 dəqiqəni keçməlidir).
Yatmazdan əvvəl qorxulu filmlərə və səs-küylü oyunlar oynamalarına şərait yaratmayın.
Aşağı qiymətlər aldığı halda təmiz havada oyun oynamaqdan mümkün deyil.
Uşağa, ev tapşırıqlarını həll etmək üçün zaman qışqırmayın.
Qaralamadan dəftərə dəfələrlə köçürməyə ehtiyac yoxdur.

Ünsiyyət zamanı qurulmayan frazalar:

Mən sənə min dəfə demişəm ki, ...
Neçə dəfə təkrar etmək olar...
sən nə haqqında düşünürsən...
Bunu yadda saxlami...
Sən lap... kimisən.
Əl çək, vaxtım yoxdur.
Niyə Ləman (Fidan, Fərid və s.) məsuliyyətlidir, sən olmalıdır.

Ünsiyyət dövrü üçün nəzərdə tutulan frazalar:

sən mənim ağıllı balamsan.
Nə yaxşı ki, sən mənim övladımsan.
Mən səni çox sevirəm.
Nə yaxşı etdin, mənə də öyrət.
Çox sağ ol, mən sənə təşşəkkür edirəm.
Sən olmasaydın, mən bunu tək bacarmazdım.

Məktəbin başlanğıcı kimi məsuliyyətli tədbiri diqqətsiz qoymayın. Məktəbə adaptasiya dövrünün öhdəsindən gəlməkdə uşağa köməklik göstərin. Onun rahatlığının, təhsili və yaşaması üçün vacib şərtlər təmin edilməsi, prosesin asan gedişinə və onun əldə edilməsinin çıxmasına vəsilə olun.

Birinci sinif şagirdlərinin müəllimləri üçün tələblər

İlk texnologiya fioloji adaptasiya üçün optimal prosesin təmin edilməsi. yadda saxlamaq ki, uzun davamlılıq və yorğunluq sağlamlığına zərər vura:

Fəaliyyətin vaxtında dəyişməsini təmin etmək;
Diqqətin bir predmet və ya monoton hərəkətlərə mərkəzləşdirilməsini tələb edən tapşırıqlar vermək;
Daha çox qayğı və vaxtı əyanilik və praktik iş tələb edən tapşırıqlara ayırmaq;
Əzələ tonunun idarə edilməsi daşıyan fiziki işlərdən rahat rejimdən istifadə etmək;
Adaptasiya çətinliyi olan uşaqlarla sistemli fərdi iş aparmaq;
Sinifdə hiperaktivlik sindromu, utancaq, solaxay, nevroz, psixofiziki inkişafında və davranış xüsusiyyətlərində çətinliyi olan uşaqlar olduğu halda onlara differensial və fərdi yanaşmanı təmin etm ək;
Müəllimin sinifdə psixo-emosional stressi azaltmaq üçün rahat mühit yaratması və konstruktiv fəaliyyətə yönəldilməsi oyun formatında metodikalardan istifadə edilməsi;
Uşaqlara öz fəaliyyətlərini qurmaqda və dərslərdən dərslərə hərəkətlərin səviyyəsini təkrarlamaqda kömək etmək. Xüsusilə, qayğı göstərmələrini olan uşaqlara məxsus hərəkətlərdən tapşırığı təkrar etmələrini xahiş etmək;
Bəli fəaliyyətlərə başlamaq;
Uşaqlara aydın olmayan məqamlarda onlara sual verməyə həvəsləndirmək: birincilərin eyni şeyi dəfələrlə soruşmağa meyilli olduğunu görmək onlarla yumşaq davranmaq maq;
Sinfinizin hər bir şəxsi ilə şəxsi əlaqə qurmaq, sevinc və narahatlıqlarından xəbərdar olmaq;
Uşaqların məktəblə bağlı emosional fonunu tənzimləmək, heç bir halda bir başqası ilə işləmək. Çünki bu ya qəzəb, ya da qərarsız şəkildə nəticələnə.
Valideynlərə kömək yanında məktəb haqqında neqativ danışma, onlarda məktəbə pozitiv münasibət yaratmağı tövsiyə etmək;
Uşaqlara çətin tapşırıqların həllinə kömək etmək, onlara çətin situasiyalardan çıxmağı təklif etmək. Lakin onlara çıxış yolunu özlərinin tapması üçün şərait yaratmağı da unutmamaq.

Müəllim yadda saxlamalıdır ki, uşaq məktəbə uyğunlaşma prosesi bir çox siniflərdəki şəraitdən, dərsdə müəllim və sinif yoldaşları ilə ealiyyət zamanı özünü komfortda, təhlükəsiz hiss etmədən çox toplamaq. Uşaqlar öz impulsiv istəklərini, aqressiya və artıq aktivliklərini saxlamağı öyrənirlər.Eyni zamanda müəllim də onlara ətrafdakılar üçün xilasetmə olan artiq enerjini necə çıxarmaq və hərəkət etməkdən gücü bütünlükd necə bərpa etmək etmək etm əyi izah etmək olar.

Tumurcuq

Əsas səhifə

Metodika

Valideynlər bu sözləri övladlarına olmalıdır.

Комментариев нет:

Отправить комментарий